1821- Όταν η ανθρωπότης υπερβαίνει την ασθενή φύση της

Μαθητές και εκπαιδευτικοί στην Τρίπολη συμμετέχουν στον εορτασμό των 200 ετών από την απελευθέρωση της Τριπολιτσάς στις 23 Σεπτεμβρίου του 1821. Το ρεπορτάζ της Πέγκης Μπρούσαλη μπροστά στο πολεμικό μουσείο εστιάζει στο αναρτημένο πανό διαστάσεων 1,80 x 2,80, εμπνευσμένο από την καθοριστική για το έθνος επέτειο.

Η άλωση της Τριπολιτσάς σηματοδότησε την νικηφόρα πορεία για την απελευθέρωση και αποτελεί ημέρα έμπνευσης αναφέρει ο καθηγητής εικαστικών Νίκος Τσαρουχάς, που συνέβαλε στην ιδέα του πανό.

Η ιστορία της Τριπολιτσάς είναι η ιστορία της Ελλάδος. Η κατάληψη της πρωτεύουσας της Πελοποννήσου, όπως γνώριζε ο Κολοκοτρώνης, σηματοδοτούσε την ύπαρξη ενός κέντρου για την επανάσταση, που επιπλέον θα ανάγκαζε την δύση να στραφεί σε εκείνη την γωνιά του πλανήτη όπου ήρωες αντάξιοι των προγόνων τους πάλευαν να ελευθερωθούν.

Ενημερωθείς ο σουλτάνος Μαχμούτ Β΄ για τον ξεσηκωμό στις Παραδουνάβιες ηγεμονίες κατάλαβε ότι ετοιμαζόταν εξέγερση και άρχισε την προετοιμασία να την πατάξει εν τη γενέσει της. Στις 8 Μαρτίου ανεγνώσθη μυστικόν φιρμάνι σε όλα τα τζαμιά της Κωνσταντινουπόλεως, με το οποίο «παρηγγέλλοντο όλοι οι πιστοί να ήναι διά παντός άγρυπνοι και έτοιμοι προς αντίκρουσιν των εν τοις κόλποις του κράτους εμφωλευόντων εχθρών, και οι μη έχοντες όπλα ν’ αγοράσωσι πωλούντες και αυτά τα  σκεπάσματά των… Άνευ αποδείξεων ή ενδείξεων αλλ’ επί απλή υποψία είλκυαν κατά διαταγήν της εξουσίας τους γνωστούς Χριστιανούς εις σφαγήν και εις αγχόνην· άλλους έσφαζαν επί των οδών, άλλους εκρέμων από των παραθύρων των οικιών των και έμπροσθεν των συγγενών των, άλλους παρέδιδαν εις τα βασανιστήρια· εκκλησίας εμίαιναν και εγύμνοναν, οικίας κατηδάφιζαν, περιουσίας εδήμευαν, γυναίκας και κοράσια ήρπαζαν».[1]

Με φετφά είχε διαταχθεί η προληπτική σφαγή όλων ανεξαιρέτως των Ρωμιών της Αυτοκρατορίας. Μόνο στην Κωνσταντινούπολη περίπου 10.000 Έλληνες δολοφονήθηκαν από τον φανατισμένο μουσουλμανικό όχλο, ενώ στις 10 Απριλίου απαγχονίστηκε ο πατριάρχης Γρηγόριος Ε΄.

Με αυτά τα δεδομένα, ουδείς περίμενε από τους Έλληνες να ενεργήσουν με αβρότητα στην έναρξη της επαναστάσεως. Οι ευγένειες δεν ατσαλώνουν φρόνημα. Αντί να ανακοινώσουν στην Πύλη ότι “βαρέθηκαν” να βίσκονται υπό τον ζυγό και να εξολοθρεύονται από τους Τούρκους πήραν τα όπλα. Χωρίς διπλωματία και αντί να τους ζητήσουν να αποχωρήσουν από την Τρίπολη, θυμόντουσαν τις σφαγές που είχαν υποστεί, όταν η Πελοπόννησος κόντεψε να μείνει χωρίς κατοίκους, το 1715 και το 1770. Τότε οι Τούρκοι σταμάτησαν τις σφαγές γιατί φοβήθηκαν ότι δεν θα έμενε κανείς να δουλεύει και να πληρώνει φόρους. Στους αρματολούς που πολιορκούσαν την Τρίπολη, είχε γίνει γνωστό λίγες βδομάδες πριν την άλωση, ότι ο Μουσταφάμπεης κατηφορίζοντας είχε περάσει από μαχαίρι τους κατοίκους σε Αίγιο, Πάτρα, Κόρινθο, Άργος, με τους νεκρούς να ξεπερνούν τις 8.000 – 10.000. Ο καιρός της υποταγής και της ανοχής είχε περάσει ανεπιστρεπτί, ακόμη και για τους πιο επιφυλακτικούς. Πέρα από την ασφαλή έξοδο των περίπου 2.000 αρβανιτών, την ζωή των οποίων είχε εγγυηθεί προσωπικά ο Κολοκοτρώνης, οι υπόλοιποι βρέθηκαν αντιμέτωποι με τα επίχειρα των πράξεων τους.[2] Οι Έλληνες γνώριζαν ότι αν έχαναν την ευκαιρία στην Τριπολιτσά τους περίμενε ανελέητη σφαγή, όπως γινόταν συνεχώς στο παρελθόν. Έτσι, καταλαμβάνοντας την πόλη ήταν ασυγκράτητοι. Μαζί με τους Τούρκους σφαγιάστηκαν και οι χριστιανοί που συνεργάζονταν μαζί τους. Συνολικά  υπολογίζονται στις 8.000.[3] Οι Τούρκοι έταξαν 40 εκατ. πιάστρα ή 1,5 εκατ. λίρες Αγγλίας για να διασφαλίσουν την φυγή τους. Προφανώς το ποσό ήταν τεράστιο, αλλά σε καμία περίπτωση δεν αρκούσε αυτό και ότι άλλο διέθετε το θησαυροφυλάκιο της Πύλης, για να εξαγοράσει τα 400 χρόνια ζυγού, υπό τον οποίο είχαν ζήσει οι Έλληνες. Το 1821 ήταν σε σημείο εξαφάνισης. Είχαν απομείνει μερικές δεκάδες χιλιάδες, όταν μόνο ο πληθυσμός της Κωνσταντινουπόλεως τον 14^ο αιώνα έφτανε το ένα εκατομμύριο.

Μετά την πτώση της Τριπολιτσάς ο Κολοκοτρώνης έφτασε στο παζάρι και αντίκρισε τον πλάτανο όπου οι Τούρκοι κρεμούσαν τους Έλληνες. Τα λόγια του, καθ’ υπαγόρευση, κατέγραψε ο Τερτσέτης: «άιτε, πόσοι από το σόγι μου και από το έθνος μου εκρεμάσθησαν εκεί, και εδιέταξα και τον έκοψαν· επαρηγορήθηκα και δια τον σκοτομόν των Τούρκων».

Ήταν 23 Σεπτεμβρίου. Οι Έλληνες κατάφεραν να πάρουν την Τριπολιτσά και άλλαξαν την ιστορία του έθνους, της Βαλκανικής, της Μεσογείου και του μέλλοντος.

«Εκείνο που αγνοούν οι περισσότεροι ηγέτες είναι ότι μπορούν να κερδίσουν μια μάχη αξιοποιώντας την τακτική του ίδιου του εχθρού», έγραψε ο Κινέζος στρατηγός Σουν Τζού  πριν από 2.500 χρόνια.[4]

Ο Κολοκοτρώνης, που είναι βέβαιο πως αγνοούσε τον Σουν Τζου, είχε ακριβώς την ίδια στρατηγική σκέψη. Και για αυτόν το λόγο κέρδισε τον πόλεμο.

[1] Σπυρίδων Τρικούπης, Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως, Τόμ. 1, σσ.81- 82

[2] Θεόδωρος Κων/νου Κολοκοτρώνης, Διήγησις Συμβάντων της Ελληνικής Φυλής από τα 1770 έως τα 1856, Αθήναι 1846.

[3] George Finlay, History of the Greek revolution Vol. I (1861), σσ. 259- 264

[4] Σουν Τζου, Η Τέχνη του Πολέμου, Οδυσσέας, Αθήνα 1992, σσ. 39, 41,47

www.ertnews.gr