Πολλά τα ερωτήματα για το νέο στοίχημα

Η συζήτηση για την ευρωπαϊκή άμυνα βρίσκεται πλέον στην ημερήσια διάταξη της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Το επιβεβαιώνει η συχνότητα των συναντήσεων – χθες Σύνοδος Κορυφής, την Τρίτη οι ανακοινώσεις της προέδρου της Κομισιόν, την προηγούμενη Κυριακή η Σύνοδος του Λονδίνου. Ολα αυτά καταγράφονται στα θετικά. Υπάρχουν και αρνητικά; Θα υπάρξουν σίγουρα στην πορεία και καλό είναι να καταγραφούν εξαρχής.

Ας ξεκινήσουμε από τον ορισμό: η ευρωπαϊκή άμυνα θα είναι κοινή ή το άθροισμα των αμυντικών δυνατοτήτων των χωρών-μελών; Η άμυνα δεν είναι αγροτική πολιτική. Είναι η καρδιά της εθνικής κυριαρχίας και για τον λόγο αυτόν δεν έχει αναπτυχθεί έως σήμερα. Θα προσχωρήσουν όλες οι χώρες της ΕΕ ισότιμα ή θα υπάρξουν διαφοροποιήσεις ως προς τον βαθμό συμμετοχής; Θα είναι με άλλα λόγια μια «συμμαχία των προθύμων» ή θα υπάρξει υποχρέωση συμμετοχής για όλες τις χώρες; Πώς θα γεφυρωθούν οι υφιστάμενες ανισότητες μεταξύ χωρών που παράγουν αμυντικά συστήματα και εκείνων που τα καταναλώνουν; Επίσης, πώς θα λειτουργήσει η ουσιαστική συνιστώσα της αποτροπής, που δεν είναι άλλη από την πυρηνική αποτροπή; Η μόνη χώρα της ΕΕ που τη διαθέτει είναι η Γαλλία. Θα τη διαθέσει στους ευρωπαίους εταίρους της;

Από αυτά τα ερωτήματα προκύπτει και ένα ακόμη: ποια θα είναι η σχέση της ευρωπαϊκής άμυνας με το ΝΑΤΟ; Γιατί, ας μην ξεχνάμε, στο ΝΑΤΟ συμμετέχει η πλειοψηφία των χωρών-μελών της ΕΕ και τα ζητήματα που αναφέραμε είναι λυμένα για την Ατλαντική Συμμαχία. Θα ήταν συνεπώς λογικό ο συντονιστικός μηχανισμός της ΕΕ που, υποθέτουμε, θα δημιουργηθεί να συνεργαστεί με το ΝΑΤΟ για μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα και αποφυγή επικαλύψεων. Αλλά με ποιο ΝΑΤΟ; Οπως εκδηλώνεται η αμερικανική πολιτική μέχρι σήμερα, θα πρέπει να αναμένεται να επηρεάσει τη λειτουργία της Συμμαχίας. Ενα στοιχείο είναι ενδεικτικό: ο προϋπολογισμός του ΝΑΤΟ καλύπτεται κατά 64% από τις ΗΠΑ και κατά 36% από όλες τις υπόλοιπες χώρες-μέλη. Αν η συμμετοχή της Αμερικής ελαχιστοποιηθεί, θα καλυφθεί από τις ευρωπαϊκές χώρες-μέλη, τη Βρετανία, τον Καναδά και την Τουρκία; Και αν αυτό συμβεί, χώρες εκτός ΕΕ, όπως αυτές, θα συμμετάσχουν με κάποιον τρόπο στην ανάπτυξη της ευρωπαϊκής άμυνας; Η Τουρκία ήδη το ζητεί, έχει τον δεύτερο μεγαλύτερο στρατό μετά τις ΗΠΑ και ανθηρή αμυντική βιομηχανία. Η Βρετανία έχει την πιο προηγμένη άμυνα στην Ευρώπη και πυρηνικά. Ο Καναδάς, επίσης με ανεπτυγμένη άμυνα, απομακρύνεται από τις ΗΠΑ και πλησιάζει την Ευρώπη. Στοιχηματίζουμε ότι και οι τρεις αυτές χώρες θα παίξουν ρόλο σε μελλοντικά αμυντικά σχήματα.

Τελευταίο ερώτημα αλλά θεμελιώδες: εναντίον ποίου θα αναπτυχθεί η ευρωπαϊκή άμυνα; Θα υπάρξει ομοφωνία ως προς τι συνιστά απειλή για τις 27 χώρες-μέλη; Και αν αυτό το θαύμα επιτευχθεί, οι χώρες που δεν είναι μέλη, η Βρετανία, η Τουρκία ή ακόμη και η Ουκρανία, θα την αποδεχθούν;

Η Ινώ Αφεντούλη είναι εκτελεστική διευθύντρια

του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων