Ο Άρης και τα απομεινάρια των αρχαίων ποταμών του

Σε αυτή τη φωτογραφία από την κάμερα HiRISE (High Resolution Imaging Science Experiment), που βρίσκεται στον δορυφόρο Mars Reconnaissance Orbiter της NASA, βλέπουμε κάτι εντυπωσιακό: την κοίτη ενός αρχαίου ποταμού στον Άρη!

Πριν από δισεκατομμύρια χρόνια, ο Κόκκινος Πλανήτης διέθετε λίμνες, ποτάμια και τεράστια δίκτυα υδάτινων ροών. Η κορυφογραμμή που διακρίνεται στη φωτογραφία (στο βελάκι) είναι αυτό που απέμεινε από μια παλιά κοίτη. Το νερό που κάποτε κυλούσε εκεί άφησε ίχνη που, με την πάροδο του χρόνου, συμπαγοποιήθηκαν και έγιναν βραχώδεις σχηματισμοί.

Καθώς τα γύρω εδάφη υπέστησαν διάβρωση, η κοίτη παρέμεινε ανυψωμένη, δημιουργώντας αυτό το φαινόμενο που οι επιστήμονες ονομάζουν inverted channels (ανεστραμμένα ποτάμια). Πρόκειται για μορφολογικά “απολιθώματα” ροής νερού που αντέχουν στη φθορά του χρόνου.

Τι μας λέει η επιστήμη για τους ποταμούς του Άρη

• Μελέτες έχουν αποκαλύψει χιλιάδες χιλιόμετρα τέτοιων ποτάμιων συστημάτων στον Άρη, ειδικά στην περιοχή Noachis Terra, αποδεικνύοντας ότι ο πλανήτης ήταν κάποτε πολύ πιο υγρός απ’ ό,τι νομίζαμε (Royal Astronomical Society).

• Έρευνες σε περιοχές όπως η Aeolis Dorsa δείχνουν ότι ο Άρης είχε πολλαπλά επεισόδια υδάτινης δραστηριότητας, με στρώματα ιζημάτων που θυμίζουν επίγεια ποτάμια συστήματα (arXiv, 2017).

• Οι γεωλόγοι ανακάλυψαν ακόμα και clay minerals (άργιλους) γύρω από τέτοιες κοίτες, ένδειξη ότι υπήρξαν παραποτάμιες πεδιάδες με πιθανές ευνοϊκές συνθήκες για μικροβιακή ζωή (arXiv, 2020).

• Επιπλέον, μορφολογικά χαρακτηριστικά στις κοίτες δείχνουν ότι το υγρό παρελθόν του Άρη ίσως συνδεόταν με ωκεανούς που επηρέαζαν τα επίπεδα στάθμης των ποταμών (Nature, 2019).

Η σημασία της φωτογραφίας HiRISE

Η συγκεκριμένη εικόνα είναι κάτι παραπάνω από ένα όμορφο στιγμιότυπο: είναι παράθυρο στο υγρό παρελθόν του Άρη. Αποδεικνύει ότι ο πλανήτης που σήμερα μοιάζει έρημος και ξηρός, φιλοξενούσε κάποτε ποτάμια που κυλούσαν στην επιφάνειά του.

Κι αν υπήρχε νερό για μεγάλο χρονικό διάστημα, τότε ανοίγει ξανά το μεγάλο ερώτημα: μπορεί να υπήρξε ζωή στον Άρη;

Πηγές: NASA HiRISE, Royal Astronomical Society, arXiv, Nature.