Η ντοπιολαλιά της Λέσβου και τα γλωσσικά ιδιώματα στην Ελλάδα

Η πολιτιστική έκφραση και η επικοινωνία αποτελούν αναπόσπαστα στοιχεία της ταυτότητας της Λέσβου, που αποτυπώνουν την ιστορικότητα του τόπου και την διαδρομή που διήνυσε ο πληθυσμός μέσα από τα γλωσσικά μονοπάτια.

Η τοπική διάλεκτος της Λέσβου αντέχει στο χρόνο, και μεταφέρει το χρώμα και τους ήχους άλλων εποχών. Το τοπικό ιδίωμα ήταν εκείνο που μιλούσαν αρχικά μέσα στο σπίτι και στις ιδιωτικές τους συναντήσεις τα μικρά παιδιά, αλλά χρησιμοποιούσαν την καθομιλουμένη όταν πήγαιναν στο σχολείο, εξηγεί η Αγγελική Ράλλη, καθηγήτρια γλωσσολογίας στο πανεπιστήμιο Πατρών, καταθέτοντας και την προσωπική της εμπειρία ως γέννημα -θρέμμα της Λέσβου.

Η κ. Ράλλη σκέφτηκε και προχώρησε το 2012 στην δημιουργία ενός χαρτογραφημένου ηλεκτρονικού χάρτη, όπου καταγράφονται τα γλωσσικά φαινόμενα, προκειμένου να είναι προσβάσιμα από όλους τους ενδιαφερόμενους. Είναι η ανάγκη για αναπαραγωγή της ντοπιολαλιάς, ακόμη και από χωριό σε χωριό, που διατηρεί τις μνήμες του τόπου ζωντανές και η γλώσσα αναπαράγεται, αντιστεκόμενη στον χρόνο. Η γλωσσική χαρτογράφηση ξεκίνησε από τον 19^ο αιώνα, αλλά στην Ελλάδα υπήρξε καθυστέρηση στον τομέα αυτό. Η κ. Ράλλη που δηλώνει διαλεκτόφωνη, έχει ειδικευθεί στην μορφολογία των διαλέκτων. Διακρίνει μέσα στην γλώσσα τις επιδράσεις που έχουν δεχθεί οι Νεοελληνικές διάλεκτοι στο πέρασμα των χρόνων από την επαφή τους με τις Μικρασιατικές διάλεκτους, όπως τα Ποντιακά, τα Καππαδοκικά και τα Αϊβαλιώτικα ή με τις λεγόμενες ρομανικές γλώσσες, όπως τα Ελληνικά της Κάτω Ιταλίας, τα Κυπριακά ή τα Επτανησιακά.

Συνήθως οι γνώστες της τοπικής Λεσβιακής διαλέκτου, εγκαταλείπουν το μέχρι πρότινος γλωσσικό τους ιδίωμα, καθώς δεν υπάρχει ο αντίστοιχος γραπτός λόγος σε κείμενα και λόγω της ισχυρής επίδρασης της νεοελληνικής στα σχολεία.

Η γλωσσολογία έχει κατατάξει την Λεσβιακή διάλεκτο στην κατηγορία των βορείων Ελληνικών ιδιωμάτων, όπως της Θεσσαλίας, της Μακεδονίας, της Θράκης κ.α., ενώ έχει και παραλλαγές που συναντώνται στα χωριά Αγιάσος, Μανταμάδος και Πλωμάρι. Δυστυχώς τα τελευταία χρόνια χρησιμοποιείται κυρίως από ηλικιωμένους.

www.ertnews.gr